Urlop rodzicielski w Polsce - komu przysługuje i jak Polska wypada na tle innych krajów?

Urlop macierzyński, tacierzyński, rodzicielski i wychowawczy – polscy rodzice dysponują wieloma narzędziami umożliwiającymi im wolną od zawodowych stresów opiekę nad dzieckiem. Niektóre urlopy są płatne, inne nie. Jedne obowiązkowe, a na inne można udać się dobrowolnie.

Designed by Pixabay

Na jakie świadczenia mogą liczyć rodzice? Czy urlop tacierzyński musi być wykorzystany w całości? Jak urlop rodzicielski w Polsce wypada na tle innych krajów?
Wyjaśniamy rodzaje urlopów rodzicielskich dla przyszłych rodziców i prezentujemy wygodne narzędzie, które ułatwi życie ich pracodawcom!

Prawo do urlopu rodzicielskiego – urlop tacierzyński i macierzyński

Mimo że nazwy urlopów przysługujących świeżo upieczonym rodzicom są podobne, widać pomiędzy nimi znaczne różnice. Do ich dyspozycji jest:

• urlop macierzyński 2020 – to obowiązkowy, płatny urlop trwający 20 tygodni. Po porodzie mama musi wykorzystać 14 tygodni. Pozostałych 6 kobietach może wykorzystać przed porodem lub dodać je do wspomnianych 14 tygodni. Co ważne – 6 tygodni urlopu macierzyńskiego można przeznaczyć również na urlop dla ojca, jeśli kobieta chce wrócić do pracy
• urlop rodzicielski 2020 – może, chociaż nie musi, nastąpić po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Do dyspozycji rodziców są dodatkowe 32 tygodnie (lub 34, jeśli na świat przyszło więcej niż jedno dziecko), co w połączeniu z urlopem macierzyńskim daje łącznie 52 tygodnie, czyli cały rok urlopu. Wniosek o urlop rodzicielski może złożyć każde z rodziców. Jest on opcjonalny i można go wykorzystać jednorazowo w całości lub jako urlop rodzicielski w częściach (maksymalnie 4) po 8 tygodni do momentu ukończenia przez dziecko 6 roku życia
• urlop tacierzyński 2020 – do niedawna mało kto wiedział, co to jest urlop tacierzyński, jednak stale przybiera on na popularności. Jest to wolne niezależne od urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego oraz jego sposobu podziału na rodziców. Ojcom przysługują 2 tygodnie urlopu tacierzyńskiego. Urlop dla ojca można wykorzystać jednorazowo lub w dwóch częściach po tydzień. Ważne, by mężczyzna wykorzystał go, nim pociecha skończy 2 lata
• urlop wychowawczy – inaczej niż urlop macierzyński i rodzicielski oraz urlop macierzyński dla ojca i urlop tacierzyński, jest to bezpłatna forma wolnego od pracy ze względu na dziecko. Urlop wychowawczy przysługuje obojgu rodzicom i może trwać nawet do 3 lat. Można go wykorzystać w całości lub w podziale na maksymalnie 5 części i do momentu ukończenia przez dziecko 5 roku życia.

Czy można przerwać urlop rodzicielski?

Ambitni i aktywni zawodowo rodzice często zadają sobie to pytanie. Owszem, urlop rodzicielski można przerwać, ale przy odrobinie nieuwagi może się to okazać niekorzystne dla rodziców i może skończyć się utratą części należnego urlopu. W polskim prawie mamy dwie opcje:

• Wniosek o urlop rodzicielski złożony przez matkę do 21 dnia od porodu. W skrócie: mama wnosi o jednorazowy 32-tygodniowy urlop rodzicielski zaraz po upływie macierzyńskiego. W razie jego przerwania ma możliwość przepisania pozostałej części urlopu rodzicielskiego dla ojca. Jeśli tego nie zrobi – należna nieobecność przepada.
• Wniosek o urlop rodzicielski został złożony później niż po 21 dniach od porodu. Czyli: rodzice decydują się na urlop rodzicielski później, na kilka tygodni bądź miesięcy po upływie macierzyńskiego. W takim przypadku można zrezygnować z wolnego w każdej chwili, ale po pierwsze: na rezygnację musi zgodzić się pracodawca. Po drugie: jeśli decydujemy się na wykorzystanie pozostałej części należnej nieobecności w późniejszym terminie, możemy wykorzystać już tylko 16 tygodni, nawet jeśli w teorii przysługuje nam więcej (ponieważ za pierwszym razem wykorzystaliśmy np. tylko 3 tygodnie).

Jak Polska wypada na tle innych krajów?

Sytuacja Polski w kwestii udzielania urlopu macierzyńskiego, wychowawczego i rodzicielskiego zaskakuje. Jesteśmy przyzwyczajeni do długich, płatnych nieobecności na dziecko i bierzemy je za pewnik, podczas gdy na świecie ten rodzaj wolnego wcale nie jest taki oczywisty. Przyjrzyjmy się Stanom Zjednoczonym, Wielkiej Brytanii i Niemcom.

• USA – Stany znane są z jednej z najgorszych polityk rodzinnych na świecie. Rodzicom przysługuje jedynie 2.8 tygodnia płatnego urlopu rodzicielskiego.
• Wielka Brytania – Na Wyspach Brytyjskich rodzice mogą cieszyć się beztroskim czasem z maluchem przez ponad 12 tygodni pełnopłatnego urlopu.
• Niemcy – tutaj jest już znacznie lepiej. Polityka rodzinna zapewnia rodzicom niemal 43 tygodnie płatnego urlopu.
• Estonia – tutaj rodzice mogą cieszyć się aż 85 płatnymi tygodniami urlopu.

26 tygodni pełnopłatnego i 26 tygodni częściowo płatnego urlopu rodzicielskiego w Polsce wypada więc na tle innych krajów korzystnie i wpasowuje się w środkowoeuropejską tendencję – to właśnie w tej części kontynentu kładzie się największy nacisk na dbałość o młodych rodziców.

Zachęcamy do zerknięcia na bardzo ciekawe porównanie polityk różnych krajów:

Źródło: The Independent

Wymiar urlopu rodzicielskiego – zarządzanie nieobecnościami z Calamari

Na razie nie zapowiada się, aby w naszym kraju zmieniło się coś odnośnie polityki rodzinnej i długości urlopów na dziecko. Mamy nadzieję, że nasz artykuł przyda się przyszłym rodzicom, a ich pracodawców zachęcamy na sprawdzenie programu do elektronicznego zarządzania urlopami Calamari,który umożliwia ustawienie długości urlopu, jego rodzaju oraz ewentualnego przerwania i przeniesienia na drugiego rodzica. Jeśli zatrudniasz lub planujesz zatrudniać w swojej firmie bądź startupie więcej niż 10 pracowników, warto zapoznać z narzędziami do wniosków urlopowych i ich ewidencji z odpowiednim wyprzedzeniem.