Umowa o pracę - wzór z omówieniem

Umowa o pracę to jeden z najpopularniejszych rodzajów umów zatrudnienia, który niesie ze sobą wiele korzyści dla pracodawców i pracowników. Powinna zostać zawarta na piśmie i zawierać określone informacje. Sprawdź, co powinna zawierać umowa o pracę i pobierz bezpłatny wzór!

Umowa o pracę - darmowy wzór do pobrania

Zatrudniasz pracownika i zastanawiasz się, jak skonstruować treść umowy o pracę? Skorzystaj z naszego wzoru! Pobierz gotowy, darmowy wzór umowy o pracę.

Czym jest umowa o pracę? Definicja i przykłady

Umowa o pracę to dokument pracowniczy regulujący stosunki między pracodawcą a pracownikiem. Dokument ten tworzy formalne ramy współpracy, zapewniając ochronę prawną obu stronom umowy.

Przykładem może być sytuacja, gdy właściciel firmy informatycznej chce zatrudnić programistę. Zawierają oni umowę, w której precyzyjnie określone są warunki zatrudnienia, czyli stanowisko programisty, miejsce wykonywania pracy w siedzibie firmy przy ul. Technologicznej 15, wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 9000 zł brutto oraz wymiar czasu pracy wynoszący 40 godzin tygodniowo. Każda umowa musi jasno określać strony umowy oraz podstawowe warunki pracy, aby uniknąć nieporozumień w przyszłości.

W praktyce umowa o pracę stanowi gwarancję stabilności dla pracownika i przewidywalności kosztów dla pracodawcy. Dokument ten reguluje kwestie finansowe oraz zasady współpracy, obowiązki obu stron i procedury związane z rozwiązaniem stosunku pracy. Dzięki temu zarówno pracownik, jak i pracodawca wiedzą, czego mogą od siebie oczekiwać.

Co na temat umowy o pracę mówi Kodeks pracy?

Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Z kolei pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Przepisy określają, że umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Jeśli umowa nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Kodeks pracy wymaga również, aby dokument zawierał informacje o warunkach zatrudnienia, w tym o wynagrodzeniu odpowiadającemu rodzajowi pracy z wskazaniem składników wynagrodzenia.

Warto pamiętać, że przepisy kodeksu pracy mają charakter ochronny dla pracownika. Oznacza to, że postanowienia umowy nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Jeśli w umowie znajdą się zapisy naruszające tę zasadę, automatycznie zastępuje się je odpowiednimi przepisami Kodeksu pracy.

Umowa o pracę - rodzaje

Istnieje kilka rodzajów umów o pracę, jednak wszystkie dotyczą zaistnienia stosunku pracy. Różnią się odmiennymi warunkami i okolicznościami. Mimo że z każdą umową o pracę wiążą się przywileje pracownicze, to w zależności od rodzaju umowy są w pewien sposób ograniczony.

Jakie rodzaje umów o pracę wyróżniamy?

Umowa o pracę na czas określony

Zawierana jest na określony z góry czas. Oznacza to, że kiedy zbliża się data zakończenia umowy, pracodawca może zaproponować zatrudnionemu przedłużenie umowy na kolejny czas określony.

Czas umowy o pracę na czas określony nie może przekraczać 33 miesięcy. Oznacza to, że kolejna umowa zawarta pomiędzy tym samym pracownikiem i pracodawcą będzie musiała zostać zawarta na czas nieokreślony.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Nazywana jest również "umową na stałe". Dla pracowników jest to najkorzystniejsza i preferowana forma zatrudnienia. Na umowie na czas nieokreślony nie widnieje data jej wygaśnięcia, a jej wypowiedzenie przez pracodawcę wymaga podania konkretnej przyczyny, która w świetle prawa kwalifikuje się jako powód wypowiedzenia umowy, np. notoryczne spóźnienia, niewykonywanie obowiązków czy wykonywanie obowiązków w taki sposób, że efekty pracy mogą zaszkodzić pracodawcy.

Umowa na zastępstwo

Stosowana jest w przypadku, gdy jeden z pracowników będzie nieobecny przez dłuższy czas - na przykład w wyniku odbywania urlopu macierzyńskiego i wychowawczego. Osoba zatrudniona na umowę zastępstwo przejmuje stanowisko i obowiązki nieobecnego pracownika.

W przypadku, w którym data powrotu nieobecnego pracownika jest znana, umowa na zastępstwo może zostać zawarta na czas określony. Ze względu jednak na fakt, że w przypadku długotrwałych chorób ciężko określić konkretną datę powrotu, nie jest konieczne podawanie konkretnej daty wygaśnięcia umowy na zastępstwo.

Umowa o pracę na okres próbny

Jest to forma umowy o pracę na czas określony, przeważnie zawierana na 1 do 3 miesięcy, a w czasie jej trwania pracownik nie ma możliwości uzyskania premii i dostępów do innych benefitów pracowniczych, jednak jeśli pracodawca zdecyduje inaczej, może je otrzymywać.

Ten rodzaj umowy jest korzystny zarówno dla pracodawcy jak i pracownika. Umożliwia bowiem sprawdzenie warunków pracy przez pracownika oraz kompetencji osoby zatrudnionej. Może zostać zawarta maksymalnie na 3 miesiące.

Możliwości przedłużenia umowy o pracę

Przedłużenie umowy o pracę zależy od jej rodzaju i obowiązujących przepisów.

W przypadku umowy na czas określony, można zawrzeć z tym samym pracownikiem maksymalnie trzy takie umowy w okresie 33 miesięcy. Po przekroczeniu tych limitów kolejna umowa automatycznie staje się umową na czas nieokreślony.

Umowa na okres próbny może być przedłużona tylko w wyjątkowych sytuacjach. Jeśli w czasie jej trwania pracownik był nieobecny w pracy z powodu choroby lub urlopu, okres próbny może zostać wydłużony o czas tej nieobecności. Natomiast umowa na zastępstwo kończy się automatycznie z powrotem zastępowanego pracownika. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby następnie zawrzeć z pracownikiem inny rodzaj umowy.

Przy planowaniu przedłużenia umowy należy pamiętać o terminowym poinformowaniu pracownika o zamiarze kontynuacji współpracy. W przypadku umów terminowych dobrą praktyką jest rozmowa z pracownikiem na co najmniej miesiąc przed zakończeniem umowy. Pozwala to obu stronom na odpowiednie przygotowanie się do kontynuacji współpracy lub jej zakończenia.

Przedłużając umowę o pracę, warto również rozważyć zmianę jej warunków. Może to być dobry moment na renegocjację wynagrodzenia, zmianę zakresu obowiązków czy dodanie benefitów.

Co powinna zawierać umowa o pracę?

Prawidłowo przygotowana umowa o pracę powinna zawierać elementy niezbędne do określenia stron umowy oraz warunków, na jakich pracownik zobowiązuje się pracować na rzecz pracodawcy.

Powinny się w niej znaleźć takie dane, jak:

• określenie stron umowy,
• rodzaj umowy,
• datę rozpoczęcia pracy,
• rodzaj i miejsce wykonywania pracy,
• wymiar czasu pracy,
• wysokość wynagrodzenia,
• adres siedziby firmy,
• okres zatrudnienia - w przypadku umowy na czas nieokreślony.

Warunki zatrudnienia na podstawie umowy o pracę

Warunki zatrudnienia określają wzajemne prawa i obowiązki stron oraz tworzą ramy dla codziennej współpracy. Ich precyzyjne określenie zapobiega nieporozumieniom i konfliktom, które mogą powstać w trakcie wykonywania pracy. Każdy z elementów warunków zatrudnienia powinien być sformułowany w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Rodzaj pracy

Jest to kluczowa informacja, która informuje pracownika, co będzie wchodziło w zakres podjętej przez niego pracy. W tej części umowy pracodawca wskazuje czynności i zadania, które będą obowiązkiem pracownika

Miejsce wykonywania pracy

W umowie powinna się również znaleźć informacja na temat tego, gdzie pracownik będzie wykonywał swoją pracę. Miejsce pracy powinno być zorganizowane w taki sposób, by umożliwiało wykonywanie zadań z wliczonym dojazdem do pracy w ramach ustalonej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy.

Wynagrodzenie

Określenie wysokości wynagrodzenia oraz jego składników to kolejne informacje, które obowiązkowo muszą znaleźć się w umowie o pracę. Nie wystarczy podać w tym punkcie samej wysokości wynagrodzenia. Należy również określić składniki wynagrodzenia, takie jak premia uzupełniająca czy nagrody dodatkowe. Wysokość wynagrodzenia musi być również zgodna z aktualnymi przepisami odnoszącymi się co płacy minimalnej.

Wymiar czasu pracy

Umowa o pracę musi również określać wymiar czasu pracy. Oznacza to, że obowiązkowo powinna znaleźć się tam informacja, czy pracownik będzie zatrudniony np. na cały etat, czy pół etatu.

Normy czasu pracy dla osoby pracującej na pełny etat to:

• 8 godzin dziennie,
• 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy,
• tygodniowy czas pracy łącznie z nadgodzinami nie może przekraczać 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.

W ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, pracodawca jest obowiązany poinformować pracownika na piśmie o następujących kwestiach:

• obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu,
• częstotliwości wypłat wynagrodzenia,
• wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
• obowiązującego pracownika okresu wypowiedzenia umowy i pracę,
• układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty.

Okres trwania umowę o pracę

W umowie trzeba wskazać, czy pracownik jest zatrudniany na czas określony, czy nieokreślony. W pierwszym przypadku należy dokładnie określić dzień rozpoczęcia i zakończenia umowy.

Wypowiedzenie umowy o pracę

Wypowiedzenie umowy o pracę to standardowy tryb rozwiązania stosunku pracy. Okresy wypowiedzenia są sztywno określone w kodeksie pracy i zależą od rodzaju umowy oraz stażu pracy u danego pracodawcy.

Dla umowy na okres próbny okres wypowiedzenia wynosi:

• 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
• 1 tydzień, jeśli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
• 2 tygodnie, jeśli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Dla umowy na czas określony i nieokreślony okres wypowiedzenia zależy od stażu zakładowego (łącznego okresu zatrudnienia) i wynosi:

• 2 tygodnie przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc przy zatrudnieniu co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące przy zatrudnieniu co najmniej 3 lat.

W okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do dni wolnych na poszukiwanie pracy (jeśli wypowiedzenie złożył pracodawca). Można też go zwolnić z obowiązku świadczenia pracy, jednak zatrudniony zachowuje wtedy prawo do wynagrodzenia.

Umowa o pracę a inne rodzaje umów

W polskim systemie prawnym funkcjonują również umowy cywilnoprawne - umowa zlecenie i umowa o dzieło. Każda z nich ma swoje zalety i ograniczenia. Wybór odpowiedniej formy współpracy powinien być przemyślany i dostosowany do charakteru wykonywanej pracy oraz potrzeb obu stron.

Główną różnicą między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi jest poziom ochrony prawnej i socjalnej. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę podlega pełnej ochronie kodeksu pracy, ma prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenia za czas choroby oraz odpraw przy zwolnieniach. Osoby współpracujące na podstawie umów cywilnoprawnych nie mają tych uprawnień, ale często cenią sobie większą elastyczność zatrudnienia i niezależność.

Należy jednak zwrócić uwagę na sytuacje, gdy współpraca rozpoczyna się od umowy cywilnoprawnej, ale z czasem nabiera cech charakterystycznych dla stosunku pracy. W takich przypadkach może dojść do przekwalifikowania umowy przez sąd lub inspekcję pracy, co wiąże się z koniecznością wyrównania wszystkich świadczeń należnych pracownikowi. Dlatego tak ważne jest, aby od początku właściwie określić charakter współpracy i wybrać odpowiednią formę umowy.

Podsumowanie

Umowa o pracę to jedna z najkorzystniejszych form umów dla pracowników, która wymaga szczegółowego określenia zasad obowiązujących podczas współpracy.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat umów pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, obserwuj naszego bloga HR, a jeśli chcesz podzielić się swoimi doświadczeniami, skontaktuj się z nami!

Źródła:

• https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/0082#6
• USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy